O pasado 15 de maio de 2019 celebrouse en Santiago de Compostela no recinto da Escola Galega de Administración Pública (EGAP) un seminario organizado pola EAPN Galicia sobre como combater o discurso do odio nas redes sociais e fomentar narrativas alternativas, impartido por Natalia Monxe, xornalista, membro do Grupo de Comunicación de EAPN Galicia (Ecos do Sur), e responsable do Proxecto Ciberespect, que Ecos do Sur puxo en marcha para concienciar e fomentar o ciberactivismo contra o discurso do odio en redes sociais.
O primeiro aspecto que hai que destacar é centrar a definición de que é discurso de odio: non vale calquera insulto ou ofensa, senón que ten que ser un ataque premeditado, consciente e ás veces organizado cara a colectivos socialmente vulnerables (aporofobia ou odio contra os pobres, mulleres vítimas de violencia machista, migrantes, persoas de diferente raza, persoas de diferente orientación sexual, fomento da intolerancia…); é dicir, os insultos cara a outro tipo de colectivos (o exemplo máis obvio pode ser os dirixidos contra dirixentes políticos) non poden ser xamais considerados como discurso de odio, por moito que poidan ser censurables ou reprochables.
Falouse tamén da diferenza entre “ haters” ( odiadores), que son propiamente xente que propaga o discurso do odio de maneira consciente, e “ trolls”, que o que buscan é o debate inapropiado e polémico en redes sociais (o que se podería definir como montar bula respecto a certos temas ou persoas). Un dos puntos importantes a este respecto é como detectar os bulos que os “ haters” propagan en redes sociais (Facebook, Twitter, WhatsApp…), seguindo unha serie de pautas: atender á fonte informativa e a súa fiabilidade, comprobando se as imaxes mostradas corresponden ao comentado e a súa data (facendo procura inversa de imaxes en Google), verificando a URL ou dirección da internet da fonte informativa, etc. E quizais o concepto máis importante do seminario é que o discurso do odio NON debe ser combatido con máis odio (o famoso principio acción-reacción), xa que isto só vai provocar o fortalecemento de quen o promove, contribuíndo a reforzar o seu vínculo de pertenza ( tribalidad ou pertenza a unha tribo); o que se debe de fomentar é contrarrestalo con narrativas alternativas sobre os mesmos colectivos aos que se dirixe ese odio, narrativas SEMPRE EN POSITIVO que potencien a integración na comunidade e as vantaxes que a comunidade ten coa incorporación dos devanditos colectivos, e sempre se é posible ao principio dos fíos de discurso de odio (en Twitter) ou dos posts (Facebook).
O seminario tamén tivo casos prácticos nos que quen participo tiñamos que debater en grupo sobre casos de discurso de odio, detectar que tipo de discurso de odio era e contra quen ía dirixido, e, á súa vez, fomentar a narrativa alternativa correspondente para contrarrestalo.
Autor. Javier Pérez García
